Όλες οι ειδήσεις

Ο Χάρης Δούκας μιλά σε υψηλούς τόνους για τον νέο Κώδικα Αυτοδιοίκησης, τον οποίο η κυβέρνηση παρουσίασε μετά από τρεις δεκαετίες, τονίζοντας ότι όχι μόνο δεν αποτελεί μεταρρύθμιση, αλλά συνιστά «τη μεγαλύτερη επίθεση στη μεταπολίτευση» σε βάρος του θεσμού. Όπως υποστηρίζει, σε συνέντευξή του στο Dnews, ο Κώδικας αγγίζει τα όρια της δημοκρατικής νομιμότητας, ενώ όχι μόνο δεν επιλύει τις διαχρονικές ανάγκες της Αυτοδιοίκησης για οικονομική αυτοδυναμία και διοικητική αυτοτέλεια, αλλά «οδηγεί σε πισωγύρισμα» και επιδιώκει τον πλήρη έλεγχο των δήμων, τόσο στην ανάδειξη όσο και στη λειτουργία τους.

Κεντρικός άξονας της κριτικής του Δημάρχου Αθηναίων είναι το νέο εκλογικό σύστημα. Το χαρακτηρίζει «κακό» και δομικά υπονομευτικό της αντιπροσωπευτικότητας, των συνεργασιών και της συνεννόησης. Η κατάργηση του δεύτερου γύρου και η καθιέρωση ψήφου δεύτερης επιλογής, σύμφωνα με τον ίδιο, αφαιρούν την Κυριακή των μεγάλων ανατροπών και «συστηματικοποιούν τη συνδιαλλαγή», οδηγώντας σε εύθραυστες πλειοψηφίες και «εύκολα χειραγωγούμενους δημάρχους». Αντίστοιχα ανησυχητική θεωρεί και την είσοδο της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στις αυτοδιοικητικές εκλογές, σημειώνοντας πως η έλλειψη προβλέψεων ασφαλείας «ανοίγει κερκόπορτες» και θέτει σε κίνδυνο το αδιάβλητο της διαδικασίας.

Ο Χάρης Δούκας εκφράζει έντονο προβληματισμό και για τη δυνατότητα προκήρυξης πρόωρων δημοτικών εκλογών. Κατά την άποψή του, η ίδια η κυβέρνηση προεξοφλεί ότι οι νέες δημοτικές αρχές, προϊόν συγκολλήσεων και όχι ουσιαστικών συνεργασιών, θα είναι μη βιώσιμες.

Το οικονομικό σκέλος του Κώδικα, όπως το περιγράφει, σηματοδοτεί ένα ακόμη πιο ασφυκτικό περιβάλλον για τους δήμους. Ο νόμος παραπέμπει μονολεκτικά στον ήδη προβληματικό μηχανισμό κρατικής χρηματοδότησης, ενώ μεταφέρει στη διακριτική ευχέρεια υπουργών την απόδοση κρίσιμων πόρων και μειώνει τη χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο από 10% σε 3%. Ο Δήμαρχος καταγγέλλει ότι η κυβέρνηση «λέει τη μισή αλήθεια» όταν μιλά για 2,7 δισ. ευρώ από τους ΚΑΠ, καθώς ο νόμος προβλέπει 8,5 δισ. και «τα 5,7 δισ. παρακρατούνται». Με ενδεικτικό στοιχείο την αύξηση των διαθέσιμων πόρων κατά μόλις 82 ευρώ ανά δήμο, όταν η μισθολογική δαπάνη αυξάνεται κατά 92 εκατομμύρια, επιμένει ότι η κατάσταση είναι αδιέξοδη.

Την ίδια στιγμή, παρότι πολλοί δήμοι αναγκάζονται να αυξήσουν τα δημοτικά τέλη για να αποφύγουν την οικονομική κατάρρευση, ο Δήμος Αθηναίων αποφάσισε να μην προχωρήσει σε αυξήσεις, συνεχίζοντας μάλιστα τις απαλλαγές για ευάλωτα νοικοκυριά και ενεργειακά ευάλωτους δημότες. Ωστόσο, ο Δούκας δεν κρύβει τη σοβαρότητα της κατάστασης: «Ο Δήμος Αθηναίων το 2026 θα λάβει 88,5 εκατομμύρια από τους ΚΑΠ, όταν μόνο η μισθοδοσία ξεπερνά τα 150 εκατομμύρια. Ο νέος προϋπολογισμός αφαιρεί 170 εκατομμύρια από τον δήμο».

Μπροστά σε αυτή την πραγματικότητα, στις 16 Δεκεμβρίου οι δήμοι της χώρας κλείνουν και προχωρούν σε κινητοποίηση έξω από τη Βουλή. Ο Δήμαρχος Αθηναίων δηλώνει ότι η Αυτοδιοίκηση έχει εξαντλήσει κάθε περιθώριο διαλόγου με μια κυβέρνηση που «δεν ακούει, γιατί δεν χωρούν στην πολιτική της οι αποκεντρωμένοι θεσμοί». Όπως λέει, επιλέγει να ενισχύει ένα συγκεντρωτικό, αλλά αναποτελεσματικό κράτος, μακριά από τις ανάγκες των πολιτών και από τη σύγχρονη ατζέντα ανθεκτικότητας, κλιματικής κρίσης και ενεργειακού μετασχηματισμού.

«Η κινητοποίηση της 16ης Δεκεμβρίου πρέπει να είναι η αρχή», υπογραμμίζει. Όχι μόνο για τη βιωσιμότητα των πόλεων, των χωριών και των νησιών, ούτε μόνο για την καθημερινότητα των δημοτών, αλλά για να διατηρηθούν τα τελευταία ίχνη εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στους θεσμούς.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο Dnews η οποία έχει ως εξής: 

– Κύριε Δήμαρχε, το 2025 κλείνει με μια σοβαρή παρέμβαση για τον θεσμό της Αυτοδιοίκησης. Μετά από 30 χρόνια η κυβέρνηση παρουσίασε την προηγούμενη βδομάδα νέο Κώδικα για την Αυτοδιοίκηση, που θα φέρει προς ψήφιση στη Βουλή τον επόμενο μήνα. Τι κομίζει;

–Περιμέναμε μια μεγάλη μεταρρύθμιση για τον θεσμό της Αυτοδιοίκησης και βρισκόμαστε ενώπιον μιας μεγάλης επίθεσης, ίσως την πιο σοβαρή της μεταπολίτευσης, που αγγίζει τα όρια της δημοκρατικής νομιμότητας. Όχι μόνο δεν διευθετείται κανένα από τα μεγάλα θέματα του θεσμού, της οικονομικής αυτοδυναμίας και της διοικητικής αυτοτέλειας, που θα έκλεινε την ψαλίδα με το ευρωπαϊκό μοντέλο, αλλά κάνουμε βήματα προς τα πίσω. Ο νέος Κώδικας που παρουσίασε η κυβέρνηση επιχειρεί τον πλήρη έλεγχο του θεσμού, τόσο στο στάδιο της ανάδειξης των νέων δημοτικών αρχών, όσο και μετά, στη λειτουργία τους. Και το επιχειρεί με κύριο όπλο ένα νέο εκλογικό σύστημα. Ένα κακό εκλογικό σύστημα, που υπονομεύει δομικά στοιχεία του θεσμού, αυτά της υψηλής αντιπροσωπευτικότητας, των συνεργασιών και της συνεννόησης.

– Καταλαβαίνω ότι οι ρυθμίσεις για το νέο εκλογικό σύστημα αποτελούν την αιχμή του δόρατος. Θέτετε θέμα δημοκρατικής νομιμότητας…

–Το εκλογικό σύστημα που προτείνει η κυβέρνηση καταργεί τον δεύτερο γύρο των εκλογών και καθιερώνει την ψήφο δεύτερης επιλογής. Καταργεί την Κυριακή των μεγάλων ανατροπών, των συνεργασιών, των συνεννοήσεων. Συστηματικοποιεί τη συνδιαλλαγή. Αυτά οδηγούν σε ευάλωτες πλειοψηφίες και κατά συνέπεια σε ευάλωτους δημάρχους, εύκολα χειραγωγούμενους.

– Στον νέο Κώδικα είδαμε να κάνει πρεμιέρα στις αυτοδιοικητικές εκλογές η ηλεκτρονική ψηφοφορία.

–Ανοίγει η κερκόπορτα. Από τη φύση της, η ηλεκτρονική ψηφοφορία ελλοχεύει πολλούς κινδύνους. Μπορεί εύκολα να ελεγχθεί η ψήφος των εκλογέων και δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για το αδιάβλητο της ψηφοφορίας. Δεν είναι τυχαίο ότι η μοναδική χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου έχει εφαρμοστεί η ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι η Εσθονία. Στα άρθρα του Κώδικα που είδαμε δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη που να διασφαλίζει ένα αξιόπιστο περιβάλλον για ηλεκτρονική ψηφοφορία.

– Για να κλείσω το θέμα του εκλογικού νόμου, βλέπουμε για πρώτη φορά τη δυνατότητα προκήρυξης πρόωρων εκλογών στους δήμους.

–Προεξοφλούν την αποτυχία του εκλογικού συστήματος και καθιερώνουν ρυθμίσεις πρόωρων εκλογών. Είναι φανερό ότι, με αυτόν τον εκλογικό νόμο, πολλές δημοτικές αρχές θα προκύψουν από συγκολλήσεις και όχι από συνεργασίες στη βάση των προβλημάτων. Αυτό τις καθιστά μη βιώσιμες, γι’ αυτό προβλέπουν το σενάριο των πρόωρων εκλογών.

– Κύριε Δούκα, ακούμε χρόνια την Αυτοδιοίκηση να ζητά πόρους και αρμοδιότητες. Ρυθμίζονται αυτά τα δύο θέματα, κομβικής σημασίας για την λειτουργία των δήμων, με τον νέο Κώδικα;

–Το άρθρο που αναφέρεται στους πόρους των δήμων κάνει μια μονολεκτική αναφορά στον νόμο 3852 του 2010, που ρυθμίζει τα έσοδα των δήμων από τον κρατικό προϋπολογισμό. Αναρωτιόμαστε, θα συνεχίσει να τον εφαρμόζει η κυβέρνηση, όπως τον εφαρμόζει τα τελευταία έξι χρόνια; Παρακρατώντας τα 2/3 των εσόδων μας; Δεν βλέπουμε αγαθές προθέσεις στον Κώδικα για τα οικονομικά. Για παράδειγμα, μεταφέρει στη διακριτική ευχέρεια του υπουργού Εσωτερικών και άλλων συναρμόδιων υπουργών την καταβολή στους δήμους εσόδων από διάφορα τέλη, ενώ μειώνει τα έσοδα μας –για χρηματοδότηση συγκεκριμένων έργων– από το Πράσινο Ταμείο. Ξεκινήσαμε να παίρνουμε το 10% των πόρων του Ταμείου και τώρα πέφτουμε στο 3%.

– Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι πόροι των δήμων έχουν αυξηθεί σημαντικά.

–Η κυβέρνηση επιδίδεται αποκλειστικά –και τελευταία όχι με επιτυχία– σε ένα επικοινωνιακό παιχνίδι. Δίνει δισεκατομμύρια στους αγρότες και οι αγρότες είναι στα μπλόκα. Δίνει δισεκατομμύρια στην Παιδεία και οι εκπαιδευτικοί είναι στους δρόμους, καταγγέλλοντας ότι τα σχολεία είναι σε οριακή κατάσταση. Δίνει δισεκατομμύρια στην Υγεία και οι γιατροί εγκαταλείπουν την Ελλάδα. Στηρίζει τους εργαζόμενους και ο μισθός τους εξανεμίζεται το πρώτο 15ήμερο του μήνα. Τώρα δίνει δισεκατομμύρια και στους δήμους, αλλά οι δήμαρχοι στις 16 Δεκεμβρίου κλείνουν τους δήμους και βγαίνουν στον δρόμο.

-Δηλαδή δεν λέει αλήθεια η κυβέρνηση ότι οι δήμοι φέτος θα πάρουν από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους 2,7 δισ. ευρώ;

–Λέει τη μισή αλήθεια. Θα πάρουμε 2,7 δισ. ευρώ, αλλά έπρεπε να πάρουμε 8,5 δισ. ευρώ, όπως προβλέπει ψηφισμένος νόμος από το 2010. Μας αφαιρεί δηλαδή 5,7 δισ. ευρώ. Σε σχέση με πέρσι, οι πόροι μας είναι αυξημένοι κατά 82 ευρώ. Για να έχουμε ένα μέτρο της πραγματικότητας, μόνο η αύξηση του μισθολογικού κόστους των δήμων είναι 92 εκ. ευρώ.

– Σας ακούμε συχνά να λέτε «πολλές αρμοδιότητες, λίγοι πόροι»…

–Τα τελευταία χρόνια έχουν μεταφερθεί στους δήμους 10 πεδία νέων αρμοδιοτήτων και δραστηριοτήτων. Καμία από αυτές τις νέες υποχρεώσεις δεν συνοδεύτηκε με τους αντίστοιχους πόρους. Και πρόκειται για βαριές αρμοδιότητες, αναφέρω μόνο ενδεικτικά τα θέματα Πολιτικής Προστασίας, την εφαρμογή προγραμμάτων Δημόσιας Υγείας, προγράμματα Διά Βίου Μάθησης, Ψηφιακού Μετασχηματισμού, Προστασίας του Περιβάλλοντος.

– Η κυβέρνηση, μέσω του αρμόδιου υπουργού, προτρέπει τους δημάρχους να αυξήσουν τα δημοτικά τέλη.

– Είναι τουλάχιστον προκλητικό η κυβέρνηση να κουνάει το δάκτυλο στους δήμους. Τους παρακρατά θεσμοθετημένους πόρους, τους παίρνει τα πρόστιμα από τον ΚΟΚ, τώρα προβλέπει να μοιράζει κατά το δοκούν έσοδα από άλλα τέλη, δεν μας επιστρέφει τα έσοδα από τέλη που μας αφαιρέθηκαν (τέλος βοσκής, ζύθου, πετρελαιοειδών κ.ά.) και μας ζητά να στραφούμε στους δημότες μας, για να καλύψουμε τα κενά που η δική της πολιτική δημιούργησε. Δυστυχώς, αρκετοί δήμοι αναγκάζονται να προχωρήσουν σε αυξήσεις δημοτικών τελών, γιατί θα βρεθούν στο κόκκινο, όχι τον Οκτώβριο που συνήθως ένας στους δύο δήμους αντιμετωπίζει αυτό τον κίνδυνο, αλλά από το πρώτο 3μηνο του χρόνου. Ξέρετε, οι δήμαρχοι δεν ζούμε σε έναν φανταστικό κόσμο. Αντιλαμβανόμαστε τις δυσκολίες. Δεν αντιλαμβανόμαστε, όμως, την εμμονή της κυβέρνησης να μας αποκλείει από κάθε χρηματοδότηση. Σημειώνω ότι οι δήμοι δεν πήραν ούτε ένα ευρώ από το υπερπλεόνασμα των 9 δισ. ευρώ.

– Ο Δήμος Αθηναίων θα αυξήσει τα τέλη;

–Με μεγάλες δυσκολίες και πολλά γράψε-σβήσε, αποφασίσαμε να μην αυξήσουμε τα δημοτικά τέλη για τους δημότες μας. Μάλιστα, θα συνεχίσουμε για ειδικές ευάλωτες ομάδες δημοτών μας να τα μηδενίζουμε. Όπως επίσης θα συνεχίσουμε και θα διευρύνουμε το πρωτοποριακό μέτρο που υιοθετήσαμε πέρσι, να απαλλάσσουμε από την καταβολή ανταποδοτικών τελών τους ενεργειακά ευάλωτους συμπολίτες μας.

– Δηλαδή ο Δήμος Αθηναίων οικονομικά βρίσκεται σε καλή κατάσταση;

–Όχι. Κόβουμε από παντού, από κάθε δραστηριότητα που δεν αφορά άμεσα τον πολίτη. Όμως, αυτός ο οικονομικός στραγγαλισμός στον οποίο μας καταδικάζει η κυβέρνηση έχει συνέπειες, στην πόλη και στους δημότες της. Θα σας πω μόνο ένα στοιχείο. Ο Δήμος της Αθήνας για το 2026 θα έχει έσοδα από τους ΚΑΠ 88,5 εκ. ευρώ, όταν μόνο η μισθοδοσία ξεπερνά τα 150 εκ. ευρώ. Ο νέος προϋπολογισμός αφαιρεί από τον δήμο της Αθήνας περισσότερα από 170 εκ. ευρώ.

– Στις 16 Δεκεμβρίου κλείνετε τους Δήμους…

–Ναι. Κλείνουμε τους δήμους και προγραμματίζουμε στις 12 το μεσημέρι συγκέντρωση έξω από τη Βουλή, που θα συζητά τον κρατικό προϋπολογισμό. Ήταν μια πρόταση που η παράταξη όλων των προοδευτικών αιρετών, «ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΩΡΑ», καταθέσαμε στο Συνέδριο στην Αλεξανδρούπολη και την υπερασπιστήκαμε με επιτυχία. Έχουμε εξαντλήσει όλα τα περιθώρια διαλόγου και συνεννόησης με την κυβέρνηση. Δεν μας ακούει, γιατί δεν χωρούν στην πολιτική της οι αποκεντρωμένοι θεσμοί. Έχει επιλέξει να τροφοδοτεί ένα συγκεντρωτικό κράτος, αλλά εκ του αποτελέσματος αναποτελεσματικό, μακριά από τις ανάγκες των πολιτών. Γιατί στην πραγματικότητα δεν την ενδιαφέρει η ατζέντα μας. Μπορεί να λέει ωραία λόγια για την ανθεκτικότητα των πόλεων, για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, για τον ενεργειακό μετασχηματισμό, αλλά, στο πραγματικό πεδίο που δραστηριοποιούμαστε οι αιρετοί στην Αυτοδιοίκηση, είναι απέναντι μας.  Η κινητοποίηση της 16ης Δεκεμβρίου δεν είναι το τέλος. Πρέπει να αποτελέσει την αρχή μιας δυναμικής πορείας, για να διασφαλίσουμε όχι μόνο τη βιωσιμότητα των πόλεών μας, των χωριών μας, των νησιών μας και την καλύτερη καθημερινότητα των δημοτών μας. Αλλά και για να μην εξαντλήσουμε τα τελευταία ψήγματα εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στους θεσμούς.